ธัญพืช (Cereal Grain) คือพืชประเภทข้าวและถั่วงา ซึ่งเป็นเมล็ดพันธุ์ไม้ต่างๆ ที่สามารถเติบโตเป็นต้นไม้ โดยถือเป็นแหล่งอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย เพราะจัดเป็นหนึ่งในประเภทของอาหารที่ให้พลังงานแก่มนุษย์ได้มากที่สุด โดยธัญพืชที่ได้รับความนิยมแพร่หลายในการรับประทานนั้น ประกอบไปด้วยข้าวเจ้า, ข้าวสาลี, ข้าวโพด, ข้าวฟ่าง, เมล็ดทานตะวัน, เมล็ดฟักทอง, ถั่วประเภทต่างๆ , เม็ดมะม่วงหิมพานต์, ลูกเดือย ฯลฯ
ในประเทศที่กำลังพัฒนา ธัญพืชถือเป็นอาหารหลักของประชากรแทบจะทั้งประเทศ ในขณะที่ประเทศที่พัฒนาแล้ว การบริโภคธัญพืชโดยตรงนั้นจะลดน้อยลง โดยส่วนใหญ่จะเน้นบริโภคธัญพืชแปรรูปอย่างขนมปังเป็นหลัก
ประโยชน์ของธัญพืช
ธัญพืช ถือเป็นอาหารที่ให้พลังงานต่อร่างกาย และมีคุณค่าทางโภชนาการค่อนข้างสูง โดยมีทั้งโปรตีนและไขมันดี สามารถรับประทานเพื่อบำรุงสุขภาพร่างกาย ต่อต้านความเสื่อมถอย ควบคุมน้ำหนักและลดไขมันส่วนเกินภายในร่างกายได้ โดยประโยชน์อื่นๆ ที่ได้จากการรับประทานธัญพืช มีดังต่อไปนี้
- สามารถรับประทานในช่วงควบคุมน้ำหนัก ทำให้อิ่มท้องเร็ว และไม่มีไขมันส่วนเกิน หากรับประทานในปริมาณที่เหมาะสม
- ช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจ โรคไขมันอุดตันเส้นเลือด โรคอ้วน และโรคเบาหวาน
- ช่วยเพิ่มภูมิต้านทานโรคให้กับร่างกาย
- ช่วยดูแลเส้นผมให้มีความแข็งแรง ไม่ขาดหลุดร่วงง่าย
การรับประทานธัญพืช ให้ได้ประโยชน์ต่อร่างกายมากที่สุดนั้น ควรรับประทานธัญพืชประเภทที่ไม่ผ่านการขัดสี หรือแปรสภาพให้อยู่ในลักษณะของผง เพราะธัญพืชที่ผ่านการแปรรูป แปรสภาพหรือผ่านการขัดสีจะสูญเสียคุณค่าทางอาหารไปค่อนข้างมาก ทำให้ไม่เกิดประโยชน์อย่างเต็มที่ต่อร่างกาย ดังนั้นควรนำธัญพืชแบบเต็มเมล็ดมาใช้ในการประกอบอาหาร จะทำให้ได้รับประโยชน์มากกว่า
ขนมปัง
ข้าวบาร์เลย์จัดเป็นธัญพืชที่มีคุณสมบัติในการนำมาทำเป็นขนมปังที่ให้ประโยชน์กับร่างกายมากทีเดียว โดยในปัจจุบันการใช้ข้าวบาร์เลย์มาทำขนมปังยังคงมีให้พบเห็นกันอยู่ แต่ความนิยมอาจไม่มากเท่าสมัยก่อน เพราะส่วนใหญ่มักจะประหยัดต้นทุนด้วยการใช้ข้าวสาลีแทน ส่วนข้าวบาร์เลย์นั้นมักจะถูกนำไปใช้ในการทำเบียร์ ข้าวมอลท์หรือเป็นส่วนผสมในอาหารสำหรับสัตว์มากกว่า
ธัญพืชไทยที่มีคุณค่าทางอาหารสูงต่อร่างกาย
ธัญพืชที่สามารถหารับประทานได้ง่ายในประเทศไทยและให้ประโยชน์ต่อร่างกาย มีอยู่หลายชนิด ดังนี้
1. ข้าวโพด
ข้าวโพดเป็นธัญพืชที่มีประโยชน์ต่อร่างกายหลายประการ เพราะมีคุณค่าทางโภชนาการจากสารอาหารหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็นโปรตีน คาร์โบไฮเดรต วิตามิน เบต้าแคโรทีน และโฟเลต โดยประโยชน์ของการรับประทานข้าวโพดที่ร่างกายได้รับนั้น จะช่วยบำรุงสายตา ป้องกันโรคกระจกตา ต่อต้านอนุมูลอิสระ ชะลอริ้วรอยเหี่ยวย่นก่อนวัยและความเสื่อมถอยของร่างกาย ช่วยทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ลดอาการท้องผูก ช่วยบำรุงผิวพรรณให้เปล่งปลั่ง มีน้ำมีนวล แลดูสุขภาพดี นอกจากนี้ ยังช่วยป้องกันโรคหัวใจและลดระดับคอเลสเตอรอลในเส้นเลือดได้
2. เม็ดบัวหรือลูกบัว
เม็ดบัวเป็นธัญพืชที่สามารถรับประทานได้ทั้งแบบสดและแบบแห้ง นิยมนำไปใช้เป็นส่วนผสมในยาแผนโบราณหลายขนาน ภายในเม็ดบัวหรือลูกบัวนั้นมีสารอาหารหลักคือคาร์โบไฮเดรต วิตามินซีสูง โปรตีน ฟอสฟอรัส ธาตุเหล็ก แคลเซียม มีสรรพคุณช่วยบำรุงหัวใจ บำรุงระบบการทำงานของอวัยวะต่างๆ ภายในร่างกาย บำรุงข้อกระดูก แก้รอนใน ดับกระหาย ทำให้ร่างกายสดชื่น ลดความอ่อนเพลีย และเหนื่อยง่าย รับประทานแล้วจะรู้สึกกระปรี้กระเปร่า
3. ลูกเดือย
ลูกเดือยมีคาร์โบไฮเดรตในปริมาณสูง โดยมีสรรพคุณแก้ร้อนใน กระหายน้ำ ช่วยบำรุงร่างกายและอวัยวะภายในให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกทั้งยังดีต่อระบบขับถ่าย เพราะช่วยขับปัสสาวะ และทำให้การขับถ่ายเป็นไปได้อย่างสมบูรณ์ ในลูกเดือยยังมีสารคอกซิโนไลด์ที่มีส่วนช่วยในการยับยั้งการเกิดเนื้องอก นอกจากนี้ ยังมีกรดอะมิโนที่จำเป็นต่อร่างกายและมีปริมาณไขมันไม่อิ่มตัวสูงมาก จึงสามารถรับประทานในช่วงที่ควบคุมน้ำหนักได้เป็นอย่างดี
4. เม็ดมะม่วงหิมพานต์
เม็ดมะม่วงหิมพานต์อุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุที่จำเป็นต่อร่างกาย ทั้งโปรตีน, ธาตุเหล็ก, วิตามินเอ, วิตามินบี, แคลเซียม, ฟอสฟอรัสและวิตามินอี หากรับประทานเป็นประจำจะสามารถช่วยลดความดันโลหิต รักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่ ส่งเสริมการทำงานของระบบไหลเวียนเลือดให้เป็นไปอย่างสมบูรณ์ อัตราการเต้นของหัวใจเป็นปกติ บำรุงสายตา เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน และเผาผลาญไขมันส่วนออกจากร่างกาย
5. รำข้าว
รำข้าว อุดมไปด้วยวิตามินอี ที่มีส่วนช่วยทำให้ผิวพรรณเปล่งปลั่ง ลดเลือนริ้วรอยก่อนวัย ต่อต้านอนุมูลอิสระ ชะลอความเสื่อมสภาพของผิวหนัง อีกทั้งยังยังช่วยเสริมสร้างการทำงานของสมองและระบบฮอร์โมนให้เป็นปกติ
6. เมล็ดถั่วเขียว
รับประทานเมล็ดถั่วเขียวเป็นประจำจะช่วยแก้ร้อน ดับกระหาย และบำรุงสายตาได้ดี โดยนิยมนำมาใส่เป็นส่วนผสมของขนมไทยหลายชนิด เพราะมีประโยชน์และมีกลิ่นหอม
ธัญพืชแบบไทยๆ เป็นธัญพืชที่สามารถหารับประทานได้โดยทั่วไป ราคาไม่แพง แต่อุดมไปด้วยประโยชน์และคุณค่าทางอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย เหมาะสำหรับการนำมาประกอบอาหารทั้งคาวและหวาน รับประทานเป็นประจำจะทำให้ร่างกายห่างไกลปัญหาสุขภาพได้
