คีโตนบอดีส์ (Ketone Bodies) คือสารประกอบเคมีที่เกิดขึ้นในกระบวนการเผาผลาญไขมัน เมื่อร่างกายขาดแคลนคาร์โบไฮเดรต เช่นในช่วงอดอาหารหรือการกินอาหารแบบคีโตเจนิก ร่างกายจะเริ่มใช้ไขมันเป็นพลังงาน โดยเฉพาะในตับ ซึ่งไขมันจะถูกแปลงเป็นคีโตนบอดีส์เพื่อนำไปใช้เป็นพลังงานทดแทน
ประเภทของคีโตนบอดีส์
คีโตนบอดีส์ประกอบด้วยสาร 3 ชนิดหลัก:
- อะซีโตอะซิเตต (Acetoacetate): สารที่เกิดขึ้นจากกระบวนการเผาผลาญไขมันและสามารถแปลงไปเป็นพลังงานหรือเปลี่ยนเป็นคีโตนตัวอื่น
- เบต้า-ไฮดรอกซีบิวไทเรต (Beta-Hydroxybutyrate หรือ BHB): เป็นคีโตนบอดีส์ที่ถูกใช้เป็นพลังงานมากที่สุดในร่างกาย
- อะซิโตน (Acetone): เป็นผลพลอยได้จากกระบวนการสร้างคีโตน แต่ไม่สามารถนำมาใช้เป็นพลังงานได้โดยตรง
การทำงานของคีโตนบอดีส์
คีโตนบอดีส์ถูกสร้างขึ้นในตับ เมื่อร่างกายมีการลดการบริโภคคาร์โบไฮเดรตและระดับน้ำตาลในเลือดลดลง ในสถานการณ์นี้ ร่างกายจะเปลี่ยนไปใช้ไขมันเป็นพลังงานแทน ซึ่งในที่สุดจะเกิดการสร้างคีโตนบอดีส์ออกมาเพื่อใช้เป็นพลังงาน โดยเฉพาะในสมองและกล้ามเนื้อ
ประโยชน์ของคีโตนบอดีส์
คีโตนบอดีส์ช่วยให้ร่างกายสามารถดึงพลังงานจากไขมันได้แม้ในขณะที่ขาดคาร์โบไฮเดรต และมีส่วนช่วยในการปรับสมดุลของพลังงานในระหว่างการอดอาหารหรือควบคุมอาหารแบบคีโตเจนิก
กระบวนการผลิตคีโตนบอดีส์ในร่างกาย
เมื่อร่างกายขาดแคลนคาร์โบไฮเดรต ไขมันจะถูกแปลงเป็นกรดไขมันอิสระ แล้วส่งไปยังตับ ซึ่งตับจะทำการเปลี่ยนกรดไขมันอิสระเป็นคีโตนบอดีส์ กระบวนการนี้เรียกว่า “คีโตซิส” (Ketosis) เป็นสภาวะที่ร่างกายเข้าสู่การใช้คีโตนบอดีส์เป็นแหล่งพลังงานหลัก